Abhyanga

Abhyanga to często stosowany masaż olejowy całego ciała lub jego partii podczas którego wmasowuje się w ciało pacjenta ziołowe olejki lecznicze. Zajmuje zwykle od 40 do 60 minut i  należy do terapii zwanych purvakarma przygotowujących organizm do Panchakarmy. W czasie masażu organy wewnętrzne pobudzane są przez stymulację punktów witalnych (marma) oraz kanałów energetycznych (nadi). Pozwala to na usunięcie toksycznych złogów i przywrócenie witalności organom, tkankom i komórkom.

W masażu abhyanga dwie rzeczy są bardzo istotne: umiejętna stymulacja punktów marma oraz właściwości terapeutyczne stosowanych olejków ziołowych. Na Zachodzie olejki używane w czasie masażu służą jedynie temu żeby zapewnić poślizg ruchom masażysty, natomiast w Ajurwedzie olejki i ich lecznicze właściwości mają pierwszorzędne znaczenie. Olejki różnią się pomiędzy sobą działaniem (jest ich cała gama, od kojących po energetyzujące) i muszą być indywidualnie dobrane do konstytucji pacjenta. Ponadto Ajurweda docenia skórę jako największy rozmiarowo organ ciała, który u dorosłego ma 2m kw z 73 km nerwów znajdującymi się na niej. W okresie embrionalnym układ nerwowy i skóra rozwijają się z tej samej tkanki, mianowicie z neuroektodermy, toteż wmasowując w skórę lecznicze olejki niezliczonymi zakończeniami nerwowymi docieramy do systemu nerwowego i odżywiamy organy wewnętrzne.

Abhyanga poprawia samopoczucie fizyczne i psychiczne. Odżywia całe ciało i spowalnia procesy starzenia, poprawia krążenie, koi nerwy, przynosi ulgę w bólach mięśni i kości, wspomaga zdrowy sen, wzmacnia, ujędrnia i wygładza skórę, uspokaja energie Vata i Pitta. Wpływa ona również na produkcję białych krwinek i antyciał, podnosząc przez to odporność na wirusy i choroby.

Basti

Basti (albo Vasti) to inaczej lecznicza lewatywa, której zadaniem jest eliminacja toksyn związanych z Vata. Basti przeprowadzane jest zwykle w czasie Panchakarmy, kiedy to organizm został już odpowiednio przygotowany do pozbycia się złogów. Lewatywę przeprowadza się za pomocą olejków lub wywarów ziołowych. 

Basti uważana jest za zabieg o największej skuteczności spośród pięciu zabiegów Panchakarmy. Lewatywa bezpośrednio dotyczy jelita grubego, jednak nie jest to zabieg o skutkach wyłącznie miejscowych. Basti usuwa toksyny będące przyczyną procesów chorobowych, umożliwiając lepsze wchłanianie składników odżywczych, zaś stosowane w lewatywie zioła o wysokiej potencji odpowiednio odżywiają ciało i ścianki jelita, czyli enteryczny układ nerwowy odgrywający sporą rolę w odczuwaniu szczęścia. Ponadto, jelito jest siedliskiem Vata i dzięki jego oczyszczeniu przywraca się równowagę Vata dosha, uważanej w Ajurwedzie za najważniejszą. Gdy Vata funkcjonuje normalnie, toksyny usuwane są naturalnie z komórek ciała (dhatu) i wydalane.

Basti jest najskuteczniejszą terapią w przypadku schorzeń związanych z zaburzoną Vata. Oczyszcza, odmładza i rewitalizuje cały organizm. Zalecane jest w leczeniu zatwardzeń, reumatyzmu, bólu dolnego odcinka kręgosłupa, oraz wielu poważnych schorzeniach układu nerwowego i mięśniowego takich jak MS, paraplegia, hemiplegia, dystrofia mięśniowa.

Ilakkizhi

Ilakkizhi znaczy dosłownie ‘pęk liści’. Jest to zabieg w którym wykorzystuje się liście leczniczych ziół takich jak Arka (Calotropis gigantea), Karanja (Pongamia glabra), Dhatura (Datura metel) w proporcjach zależnych od rodzaju schorzenia. Sporządza się miksturę z ziół leczniczych w specjalnych kombinacjach i zawija w lniane woreczki (stemple). Następnie masuje się nimi ciało, co rusz zanurzając stemple w ciepłym oleju. Zabieg polecany w przypadku bóli reumatycznych, opuchniętych stawów, w celu wzmocnienia siły mięśni.

Kativasti

Kativasti to rozgrzewający zabieg olejowy przynoszący ulgę osobom skarżącym się na bóle pleców i  chroniczne bóle kręgosłupa, zwłaszcza w odcinku lędźwiowym. Na tym odcinku terapeuta formuje wałek z ciasta i w tak powstały okrąg powoli wlewa ciepły olejek leczniczy, który ma właściwości kojące ból i wzmacniające tkankę kostną. Po pół godzinie terapeuta usuwa wałek, a następnie  delikatnie masuje plecy tym samym specyfikiem.

W przypadku rwy kulszowej i choroby zwyrodnieniowej stawów biodrowych, kiedy to pacjent odczuwa silny ból promieniujący wzdłuż nogi, konieczne jest połączenie terapii shamana (przeciwbólowych) i shodhana (oczyszczających) aby uniknąć nawrotów.

Ksheeradhara

Jest to zabieg w czasie którego stosuje się gotowane z ziołami mleko. Może mieć on formę Shirodhara – zabiegu na głowę czy Sarvangadhara – zabiegu na ciało z pominięciem głowy. Zabieg Sravanga Ksheeradhara zalecany jest w przypadku chorób, których przyczyną jest zaburzenie Pitta. Najpierw głowa nacierana jest odpowiednio dobranym olejkiem ziołowym, a następnie dwóch terapeutów wylewa strumień leczniczego mleka, trzeci zaś uzupełnia naczynie. Podczas tego pacjent przyjmuje siedem standardowych pozycji ciała jak w trakcie masażu abhyanga.

Nasya

Nasya jest tradycyjnym zabiegiem mającym na celu oczyszczenie zatok nosowych i czołowych. Przynosi ulgę osobom cierpiącym na zatoki, na choroby górnych dróg oddechowych i bóle głowy. Poza oczyszczeniem dróg nosowych, nasya niweluje napięcie mięśni głowy, podnosi zdolność do koncentracji, pomaga rozluźnić mięśnie karku, wyraźnie zmniejsza napięcie emocjonalne i mentalne. Na zabieg ten składa się masaż twarzy, głowy, karku i klatki piersiowej, połączony z rozgrzewającym strumieniem pary. Po przygotowaniu zatok, do nosa podawane są krople leczniczego olejku, po czym pacjent wdycha leczniczy dym.

Njavara Kizhi

To pobudzający masaż z użyciem stempli wypełnionych gotowanym ryżem z gatunku Njavara, który posiada specjalne wartości odżywcze. Jest on gotowany w mleku z dodatkiem wywaru z ziół, między innymi z kurumthotti. Najpierw pacjent nacierany jest olejkiem, po czym dwóch terapeutów stojących po obu stronach stołu masuje pacjenta stemplami układając go w siedmiu podstawowych pozycjach. Ruch rąk podczas okładów i masażu musi być zawsze z góry na dół. Po masażu, stemple są otwierane i pozostała w nich ziołowa pasta wcierana jest w skórę pacjenta i po 5 minutach, ścierana. Zabieg trwa 60 do 75 minut i powtarzany jest zwykle codziennie przez okres od 7 do 21 dni.

Njavara Kizhi pomaga przede wszystkim w leczeniu reumatyzmu. Oprócz tego uelastycznia sztywne stawy, głęboko odżywia ciało, odmładza skórę, wspomaga trawienie, wzmacnia układ nerwowy i zmniejsza poczucie ospałości i nadmierną senność.

Padabhyanga

Tradycyjny masaż stóp, który przynosi odprężenie i przywraca witalność. Do masażu stosuje się lecznicze olejki o działaniu przeciwzapalnym.

Pizhichil

Pizhichil (inaczej zwany Thailadhara) to szczególna forma zabiegu łącząca masaż olejowy z zabiegiem rozgrzewającym. Nazywana jest ‘królewską terapią’ w związku z tym jak bardzo była popularna wśród maharadżów w dawnych Indiach. W czasie tego luksusowego zabiegu pacjent polewany jest nieprzerwanym strumieniem 20 litrów leczniczego, ciepłego olejku podczas gdy dwaj lub czterej terapeuci wykonują delikatny masaż. Pacjent w czasie zabiegu leży albo siedzi na specjalnym krześle. To zabieg przynoszący ulgę w dolegliwościach reumatycznych i schorzeniach neurologicznych. Ponadto, ma silnie odmładzające właściwości, poprawia napięcie mięśni i harmonizuje cały układ nerwowy.  Trwa od 60 do 90 minut.

Podi Kizhi

Podi Kizhi polega na okładaniu i masażu ciała stemplami (woreczkami) wypełnionymi mieszanką dwunastu sproszkowanych ziół leczniczych. Przynosi świetne efekty w dolegliwościach stawów takich jak zapalenia, obrzęki i bóle. Jest na tyle skuteczny, że stosowany jest również przy drętwieniu kończyn, w leczeniu paraliżu i urazów oraz chorobach układu nerwowo-mięśniowego. Zabieg trwa 30 do 45 minut.

Purvakarma

Purvakarma to dwustopniowe przygotowanie ciała do procesu Panchakarmy. Wpierw dokonuje się ono przez zabiegi snehana – tzw. olejowanie ciała, zewnętrzne poprzez masaże i wewnętrzne poprzez przyjmowanie leczniczego ghee (klarowanego masła). Mają one na celu rozluźnienie złogów toksyn i doprowadzenie ich do stanu umożliwiającego wydalenie.

Drugim krokiem są zabiegi swedana – parówka z użyciem pary z mieszanki ziół, której zadaniem jest otwarcie zablokowanych kanałów (srota), zebranie toksyn i przesunięcie ich w stronę przewodu pokarmowego by można je było wydalić.

Raktamokshana

Stosowana czasem w trakcie Panchakarmy, to zabieg polegający na upuszczaniu krwi z pomocą specjalnych instrumentów chirurgicznych lub pijawek.

Shiroabhyanga

Shiroabhyanga to masaż głowy i karku. Przeprowadzany jest w siedzącej pozycji, z użyciem olejków leczniczych. Przynosi ulgę osobom mającym spięte mięśnie karku, cierpiących na bóle głowy i szyi, jak również mających kłopoty ze snem.

Shirodhara

'Shiro' w sanskrycie oznacza głowę, 'dhara' zaś to przepływ, strumień. Shirodhara to zabieg polegający na polewaniu czoła, a dokładnie punktu zwanego ‘trzecim okiem’, nieprzerwanym strumieniem leczniczego olejku lub mleka gotowanego z ziołami. Istotny jest dobór leczniczych olejków oraz tempo ich skapywania, a terapeuta wspomaga działanie zabiegu masażem. Pacjenci doświadczają głębokiego relaksu, uwolnienia napięć i często uczucia kompletnej błogości. Zabieg trwa 30 do 40 minut.

Shirodhara przynosi ulgę osobom zestresowanym, kumulującym napięcia i chronicznie zmęczonym, jak i cierpiącym na różne dolegliwości neurowegetatywne. Zabieg ten przynosi szereg korzyści: wycisza autonomiczny układ nerwowy dzięki czemu pomaga w stanach nerwowości, bezsenności, zwiększonych lęków,  stresu czy tzw. natłoku myśli, łagodzi migreny i bóle głowy, pomaga w leczeniu depresji i chorób psychosomatycznych oraz poprawia pamięć.

Shirovasti

Shirovasti poprzedzony jest zwykle ‘olejowaniem’ ciała (snehana) i kąpielą parową (swedana). W czasie tego zabiegu przywiązuje się do głowy pacjenta rękaw o długości powyżej 15 cm. Wnętrze rękawa wyłożone jest ciastem by zapobiec przeciekaniu olejków. Pacjent proszony jest o to, by usiadł prosto, a następnie strużką leje się do rękawa leczniczy olejek, który winien pozostać na głowie pacjenta przez jakiś czas, nie dłużej jednak niż 50 minut. Shirovasti stosowane jest głównie przy schorzeniach neurologicznych (Vata Rogas) i różnych dolegliwościach okolic głowy (np. bóle głowy, niedosłuch, zanik nerwu wzrokowego, porażenie nerwu czaszkowego) zwanych Jathrudhwa gata Rogas.

Thalam Navarakkizhi

Navarakizhi składa się z dwóch etapów: najpierw w ciało pacjenta wmasowuje się indywidualnie dobrane olejki, a następnie masuje je stemplami, czyli woreczkami wypełnionymi ryżem gotowanym w mleku i ziołach. Zwraca się przy tym szczególną uwagę na punkty nerwowe – marma.

Jest to zabieg odżywiający i odmładzający, wzmacnia układ nerwowy i poprawia zdolności człowieka do radzenia sobie ze stresem. Navarakzhi stosuje się w chorobach reumatycznych, bólach mięśni i stawów, bólach pleców, rwie kulszowej, dyskopatii oraz nadciśnieniu, jak też w szeregu chorób neurologicznych.

Stosowany bywa łącznie z zabiegiem Thalam, w czasie którego olejek leczniczy lub pasta ziołowa nakładana jest na głowę w celu odżywienia szarych komórek. Thalam przynosi widoczne rezultaty w takich dolegliwościach jak stres, bezsenność, nerwowość. Pomaga także radzić sobie lepiej z  bolączkami związanymi ze współczesnym stylem życia jak np. nadmiernym psychicznym obciążeniem, trudnościami z koncentracją, brakiem silnej woli, osłabioną pamięcią, chronicznym napięciem.

Tharpanam

Tharpanam to specjalna kuracja dla oczu. Poprawia ona wzrok, oczyszcza oczy, daje przyjemny efekt chłodzący, wzmacnia nerw wzrokowy i zapobiega degeneracyjnym chorobom oczu. Oczy otacza się ramką stworzoną z pasty ziołowej lub ciasta z mąki z ciecierzycy po to, by utrzymać olejek w miejscu. Stosuje się leczniczy olejek ziołowy lub ghee, klarowane masło, które ma działać przez 30 do 45 minut.

Udvartana

Słowo ‘udvartana’ oznacza ruch do góry, ku lepszemu. Być może nazwa ta wzięła się ze zdolności zabiegu do poprawy kondycji ciała, bądź też z ruchów masażysty skierowanych do góry ciała, a nie w dół, jak w przypadku większości zabiegów ajurwedyjskich.  Jest to masaż detoksykujący, pobudzający krążenie krwi i wygładzający nierówności skóry (cellulit). Znany jest jako ‘pudrowy peeling’  czyli indyjski masaż upiększający.

Występuje w dwóch odmianach: utsadana – jako masaż delikatniejszy, w którym stosuje się ziołowe proszki zmieszane z olejkiem ziołowym oraz udgharshana – z użyciem suchych proszków, oczywiście o działaniu przeciwzapalnym, ściągającym wodę z ciała i oczyszczającym. W skład ziołowej mikstury wchodzi szereg indyjskich specyfików, takich jak owoce Amla o silnym działaniu odmładzającym i antyoksydacyjnym, miodla indyjska znana z cudownych właściwości, złocisty deszcz stymulujący produkcję kolagenu, Boerhaavia Diffusa o działaniu moczopędnym i przeciwzapalnym czy odkryty niedawno w Europie zielony jęczmień.  

Masaż udvartana zaleca się jako zabieg wspomagający spalanie tkanki tłuszczowej oraz jako zabieg ogólnie upiększający, ujędrniający i wygładzający skórę, dodający jej blasku, poprawiający jej napięcie i głęboko odżywiający dzięki znacznej poprawie krążenia.

Vamana

Vamana to lecznicze wymioty, stosowane na ogół w zaburzeniach Kapha. Na etapie przygotowawczym Panchakarmy, w czasie purvakarma, pacjent poddaje się przez 3 do 7 dni terapii olejowej i kąpielom parowym, na skutek których toksyny zostają przesunięte do żołądka. Na kolejnym etapie, tj. pradhanakarma, kiedy nadchodzi czas na usunięcie toksycznych złogów, pacjentowi podaje się środki prowokujące wymioty (mieszanki ziołowe z np. wyciągiem z lukrecji) by usunąć toksyny z żołądka.

Vamana pozwala usunąć nadmiar Kapha dosha poprzez zwracanie. Kapha dominuje w górnych partiach ciała i zaburzona staje się powodem takich dolegliwości jak kaszel, astma, trudności w oddychaniu, chore zatoki etc.

Virechana

Virechana to terapia przeczyszczająca pozwalająca na usunięcie z ciała toksyn związanych z Pitta, zgromadzonych w wątrobie i pęcherzyku żółciowym. W czasie etapu pradhanakarma Panchakarmy, kiedy po kolei usuwa się toksyny różnymi kanałami wydalania (najpierw Vamana -wymioty, następnie Virechana- przeczyszczenie, na koniec Basti -lewatywy) pacjentowi podaje się mieszanki ziołowe (zawierające olej rycynowy czy wyciąg z aloesu) pobudzające skurcze jelit po to by wydalił uwolnione złogi toksyn.

Terapia ta oczyszcza i usprawnia przewód żołądkowo-jelitowy, poprawia trawienie, polepsza pracę narządów jamy brzusznej. Wskazana jest przy alergiach, biegunkach, problemach jelitowych, nadkwasocie, problemach skórnych (opryszczka, łuszczyca, bielactwo nabyte), w schorzeniach stawów,  paraplegii, hemiplegii, cukrzycy, astmie i przy bólach głowy.